اگر به دنبال تحصیل در روسیه هستید، آشنایی با بهترین دانشگاه‌های روسیه براساس رنکینگ جهانی QS از اهمیت بسیاری برخوردار است. رتبه‌بندی QS (مخفف Quacquarelli Symonds) یکی از معتبرترین سیستم‌های ارزیابی جهانی دانشگاه‌ها است که بر اساس معیارهایی مانند اعتبار آکادمیک، تأثیر پژوهشی و بین‌المللی بودن، اقدام به رنکینگ دانشگاه‌ها می‌کند.
هم‌اکنون حدود ۵۰ دانشگاه روسیه در فهرست ۱۰۰۰ دانشگاه برتر QS حضور دارند که نشان‌دهنده پیشرفت نظام آموزش عالی این کشور است. در این مطلب، فهرست ۱۰ دانشگاه برتر روسیه بر اساس رنکینگ دانشگاه‌های روسیه در رتبه‌بندی جهانی QS آورده شده‌اند. این دانشگاه‌ها با عملکرد عالی تحصیلی و پژوهشی خود، اهمیت بسیاری در جذب دانشجویان بین‌المللی دارند و به طور کلی به ارتقای جایگاه علمی و رنکینگ دانشگاه‌های روسیه در سطح جهان کمک شایانی کرده‌اند.
5 دانشگاه برتر روسیه در رنکینگ QS
در ادامه، 5 نمونه از بهترین دانشگاه‌های روسیه را معرفی کرده‌ایم. این دانشگاه‌ها بر اساس آخرین ارزیابی‌های QS در جایگاه بالای جهانی قرار گرفته‌اند و برخی از آنها در بین 500 دانشگاه برتر دنیا جا دارند. با معرفی هر دانشگاه، به رتبه جهانی آن در QS و ویژگی‌های بارز اشاره خواهیم کرد.
1. دانشگاه دولتی مسکو (لومونوسف)
دانشگاه دولتی مسکو که به اسم دانشگاه لومونوسوف (به افتخار بنیان‌گذارش میخائیل لومونوسوف) مشهور است، بهترین دانشگاه روسیه به‌شمار می‌آید. این دانشگاه در سال 1755 تأسیس شده و قدیمی‌ترین مرکز آموزش عالی در روسیه است. لومونوسوف در رده‌بندی QS جایگاه ثابتی در بین 100 دانشگاه برتر جهان دارد (در اصدار 2026 رتبه 105 جهانی را کسب کرده است). این دانشگاه جامعه‌ای با بیش از 39 دانشکده و 15 مرکز پژوهشی، طیف وسیعی از رشته‌ها را ارائه می‌دهد.
پایه‌گذاران بسیاری در زمینه‌های علمی و فلسفی، از فارغ‌التحصیلان این دانشگاه بوده‌اند و بیشتر حوزه‌های علوم طبیعی، ریاضیات و هنرها دارای رتبه‌های بسیار بالا در جهان است. با توجه به اعتبار بالای آکادمیک، این دانشگاه در کشورهای مختلف به صورت دوره‌ای کمپس‌های تابعه ایجاد کرده است (از جمله در قزاقستان، ارمنستان و تاجیکستان) که نشان از تاثیرگذاری بین‌المللی آن است.
دانشگاه لومونوسف
2. دانشگاه ملی سن‌پترزبورگ
دانشگاه ملی سن‌پترزبورگ (SPBU) از دیدگاه تاریخی با تأسیس در سال 1724 یکی از اولین دانشگاه‌های روسیه است. این دانشگاه همیشه در زمره برترین دانشگاه‌های روسیه قرار داشته و به خاطر پیشینه پژوهشی و علمی قوی‌اش مشهور است. در رتبه‌بندی QS اصدار 2025، این دانشگاه حدود رتبه 365 جهانی را کسب کرده است(و در سال 2026 حدود رتبه 375 جهانی). SPBU بسیاری از علما و نخبگان را در دامن خود پرورانده است، از جمله دیمیتری مندلیوف (ابداع‌کننده جدول دوره‌ای عناصر) و الکساندر پوپوف (پیشگام رادیو) که هر دو از فارغ‌التحصیلان این دانشگاه بوده‌اند. این دانشگاه با داشتن بیش از 40٬000 دانشجو در رشته‌های مختلف، یکی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های روسیه محسوب می‌شود و دارای تعداد قابل توجهی دانشجوی خارجی است.
3. دانشگاه دولتی نووسیبیرسک
دانشگاه دولتی نووسیبیرسک (NSU) در شهر آکادمگورودوک (حومهٔ علمی شهر نووسیبیرسک) واقع شده و در سال 1959 با هدف پشتیبانی از مراکز پژوهشی آکادمی علوم سیبری تاسیس شد. این دانشگاه با تعامل نزدیک با موسسات پژوهشی وابسته به آکادمی علوم، به مرکزی برای پژوهش‌های پیشرفته در زمینهٔ علوم پایه و ریاضیات تبدیل شده است. نووسیبیرسک همواره جزو بهترین دانشگاه‌های روسیه در حوزهٔ علوم طبیعی بوده و کیفیت آموزشی بالایی دارد. این دانشگاه در رتبه‌بندی QS سال‌های اخیر در حدود جایگاه 460 جهان قرار گرفته است شمار زیادی از فارغ‌التحصیلان NSU به‌عنوان دانشمند و پژوهشگر در مراکز معتبر جهانی مشغول به کار هستند که نشان‌دهندهٔ پایه‌های علمی قوی آن است.
4. دانشگاه رودن (دانشگاه دوستی ملل روسیه)
دانشگاه رودِن (RUDN University) در مسکو یک دانشگاه نسبتاً جوان (تأسیس 1960) اما با شهرت جهانی بالا به‌ویژه در میان دانشجویان خارجی است. این دانشگاه با داشتن دانشجویانی از بیش از 150 کشور جهان، چهره‌ای کاملاً بین‌المللی دارد و محیطی چندفرهنگی برای تحصیل در روسیه فراهم کرده است. رودن در رشته‌های مختلف از پزشکی و مهندسی تا علوم انسانی برنامه‌های آموزشی ارائه می‌دهد و در سال‌های اخیر جایگاه خود را در رنکینگ دانشگاه‌های روسیه بهبود بخشیده است. در رتبه‌بندی QS 2025 این دانشگاه در حدود رتبه 316 جهان قرار داشت و جزو 5 دانشگاه برتر روسیه به‌شمار می‌رود. اعتبار علمی و برنامه‌های تبادل بین‌المللی گسترده، رودن را به گزینه‌ای محبوب برای متقاضیان خارجی تبدیل کرده است.
دانشگاه رودن
5. دانشگاه فدرال کازان
دانشگاه فدرال کازان (KFU) واقع در شهر تاریخی کازان (پایتخت جمهوری تاتارستان)، یکی از معتبرترین و قدیمی‌ترین دانشگاه‌های روسیه است که در سال 1804 تاسیس شده. این دانشگاه با داشتن پیشینه علمی غنی (از جمله تحصیل شخصیت‌هایی مانند لئو تولستوی و ولادیمیر لنین در قرن نوزدهم)، جایگاه ویژه‌ای در آموزش عالی روسیه دارد. دانشگاه کازان جزو 500 دانشگاه برتر دنیا محسوب می‌شود و در رنکینگ دانشگاه‌های روسیه معمولاً در رتبه‌های بالای کشوری قرار دارد. KFU در سال 2025 توسط QS در رتبه 401 جهان قرار گرفت و هر دو وزارت علوم و وزارت بهداشت ایران این دانشگاه را به رسمیت می‌شناسند. این دانشگاه طیف وسیعی از رشته‌ها را ارائه می‌دهد و بیش از 10 هزار دانشجوی بین‌المللی دارد که نشان‌دهندهٔ جذابیت آن برای متقاضیان تحصیل در روسیه است.
هزینه تحصیل در روسیه
هزینه تحصیل در روسیه
یکی از دلایل مهم برای انتخاب تحصیل در روسیه توسط دانشجویان بین‌المللی، مقرون‌به‌صرفه بودن هزینه‌های تحصیل و زندگی نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر است. هزینه تحصیل در روسیه بسته به دانشگاه و رشتهٔ انتخابی متفاوت است اما به‌طور کلی شهریه سالانهٔ دانشگاه‌های برتر روسیه برای رشته‌های غیرپزشکی رقمی در حدود 3000 تا 6000 دلار (معادل حدود 300 تا 600 هزار روبل) است. برای نمونه، شهریه سالانه مقطع کارشناسی در دانشگاه لومونوسوف مسکو حدود 3600 تا 6000 دلار و در دانشگاه باومن مسکو حدود 3000 تا 5900 دلار ذکر شده است.
رشته‌های پزشکی و برنامه‌های انگلیسی‌زبان معمولاً شهریه بالاتری دارند (مثلاً تا حدود 7000 الی 8000 دلار در سال). علاوه بر شهریه، هزینه‌های زندگی دانشجویی شامل خوابگاه، خوراک، رفت‌وآمد و بیمه نیز در روسیه نسبتاً پایین‌تر از اروپا است. وجود خوابگاه‌های دانشجویی با هزینه مناسب (اغلب 50 تا 100 دلار در ماه) در بسیاری از دانشگاه‌های روسیه، به صرفه‌جویی در هزینه‌ها کمک می‌کند. در مجموع، روسیه از نظر اقتصادی گزینه‌ای مناسب برای دانشجویانی است که به دنبال تحصیل با کیفیت و هزینه معقول هستند.
رشته‌های پرطرفدار در روسیه
در سال‌های اخیر برخی رشته‌های دانشگاهی در روسیه با استقبال بیشتری از سوی دانشجویان بین‌المللی (به‌ویژه ایرانی) مواجه شده‌اند. در صدر این رشته‌ها، رشته‌های علوم پزشکی قرار دارند؛ پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی از محبوب‌ترین گزینه‌ها برای تحصیل در روسیه هستند. کیفیت آموزش پزشکی در دانشگاه‌های برتر روسیه بالا است و مدارک دریافتی نیز (در صورت تحصیل در دانشگاه‌های مورد تایید) در بسیاری از کشورها معتبر شناخته می‌شوند. پس از رشته‌های پزشکی، رشته‌های مهندسی پرطرفدارند؛ به‌ویژه مهندسی نفت و گاز، مهندسی برق، مهندسی هوافضا و علوم کامپیوتر. روسیه با داشتن پشتوانه قوی در علوم پایه، در رشته‌هایی مثل فیزیک، شیمی و ریاضیات نیز مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان است.
همچنین رشته‌هایی مانند زبان‌شناسی و ادبیات روسی، روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای (مانند مطالعات اوراسیا) به دلیل موقعیت جغرافیایی و سیاسی روسیه، مورد توجه بخشی از دانشجویان خارجی قرار گرفته‌اند. در نهایت انتخاب رشتهٔ تحصیلی مناسب در روسیه بستگی به علاقهٔ فردی و اهداف شغلی دانشجو دارد، اما تنوع بالای برنامه‌های آموزشی در بهترین دانشگاه‌های روسیه این امکان را فراهم می‌کند که هر دانشجو مسیر دلخواه خود را دنبال کند.
تحصیل در روسیه یکی از گزینه‌های محبوب برای دانشجویان بین‌المللی است، زیرا این کشور علاوه بر ارائه آموزش با کیفیت، دارای دانشگاه‌هایی است که در رتبه‌بندی QS جایگاه قابل‌توجهی دارند. بسیاری از دانشگاه‌های روسیه در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار گرفته‌اند و با ارائه برنامه‌های آموزشی متنوع، امکان جذب دانشجویان از سراسر جهان را فراهم کرده‌اند. از سوی دیگر، هزینه تحصیل در روسیه نسبت به بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی پایین‌تر است و همین موضوع این کشور را به مقصدی مقرون‌به‌صرفه و جذاب برای علاقه‌مندان به ادامه تحصیل در رشته‌های مختلف، به‌ویژه پزشکی و مهندسی، تبدیل کرده است.
جمع‌بندی
دانشگاه‌های یادشده نمایانگر اوج کیفیت آموزش عالی در روسیه هستند. این دانشگاه‌ها با قرار گرفتن در صدر رنکینگ دانشگاه‌های روسیه و حضور موفق در نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی همچون QS، نه تنها اعتبار علمی بالایی کسب کرده‌اند بلکه نقش مهمی در توسعه علمی و فناوری این کشور ایفا می‌کنند. همچنین بسیاری از بهترین دانشگاه‌های روسیه مورد تایید وزارت علوم و وزارت بهداشت ایران نیز هستند؛ به این معنا که مدارک اخذ‌شده از این دانشگاه‌ها در ایران ارزشیابی و پذیرفته می‌شود. تحصیل در این دانشگاه‌ها فرصت بهره‌گیری از آموزش ممتاز، امکانات پژوهشی پیشرفته و تعامل با اساتید و دانشجویان نخبه را فراهم می‌کند.
در عین حال، برخورداری از هزینه‌های متعادل برای تحصیل در روسیه، این مقصد را به گزینه‌ای قابل‌توجه برای دانشجویان سراسر جهان تبدیل کرده است. در سال‌های آینده نیز انتظار می‌رود دانشگاه‌های برتر روسیه به بهبود رتبه‌های بین‌المللی خود ادامه دهند و نقش پررنگ‌تری در جامعه علمی جهان ایفا کنند. در مجموع، تجربه تحصیل در چنین دانشگاه‌های تراز اولی می‌تواند پلی برای پیشرفت علمی و حرفه‌ای دانشجویان باشد.