سامانه سخا (سامانه خدمات الکترونیک انتظامی) یک سامانه جامع آنلاین است که جهت ارائه خدمات مختلف نیروی انتظامی به صورت الکترونیکی راه‌اندازی شده است. این سامانه با هدف تسهیل امور شهروندان، امکان انجام فرایندهایی مانند ثبت نام مشمولان سربازی، درخواست مجوز خروج از کشور, پیگیری وضعیت معافیت تحصیلی و خدمات مرتبط با گذرنامه را به صورت غیرحضوری فراهم می‌کند.
در این مقاله، به عنوان یک راهنمای سامانه سخا، به طور رسمی و گام‌به‌گام به آموزش استفاده از سامانه سخا برای دریافت گذرنامه، بررسی آخرین وضعیت معافیت تحصیلی و آگاهی از میزان وثیقه خروج از کشور ویژه مشمولان خواهیم پرداخت. همچنین به اهمیت ثبت نام سامانه سخا و استفاده از اپلیکیشن سامانه سخا اشاره خواهیم کرد. مخاطبان این مقاله کاربران فارسی‌زبان علاقه‌مند به مهاجرت هستند که می‌خواهند با بهره‌گیری از خدمات این سامانه، امور اداری مربوط به خروج از کشور و سربازی را راحت‌تر انجام دهند.
راهنمای دریافت گذرنامه از طریق سامانه سخا
دریافت گذرنامه
یکی از دغدغه‌های مهم مشمولان خدمت وظیفه عمومی که قصد مهاجرت یا سفر به خارج از کشور دارند، دریافت گذرنامه (پاسپورت) است. طبق قوانین، صدور گذرنامه برای آقایان در سن مشمولیت منوط به تعیین تکلیف وضعیت سربازی آن‌ها است. به عبارت دیگر، افرادی که خدمت سربازی خود را به پایان نرسانده یا معافیت دائمی دریافت نکرده‌اند، برای دریافت گذرنامه و مجوز خروج از کشور باید از طریق سامانه سخا پلیس اقدام کنند. مشمولانی که وارد غیبت نشده‌اند (از جمله دانشجویان دارای معافیت تحصیلی، دانش‌آموزان، طلاب و افرادی که در مهلت قانونی معرفی هستند) می‌توانند با طی مراحل زیر از طریق سامانه سخا درخواست صدور گذرنامه نمایند. اما مشمولان غایب (کسانی که بدون معافیت در مهلت مقرر وضعیت خود را مشخص نکرده‌اند) حق دریافت گذرنامه نداشته و از این خدمات دولتی محروم خواهند بود.
مراحل دریافت گذرنامه برای مشمولان از طریق سامانه سخا:
- ثبت نام در سامانه سخا: ابتدا در صورت نداشتن حساب کاربری، نسبت به ثبت نام سامانه سخا اقدام کنید. برای ثبت نام نیاز به کد ملی و کد سخا دارید. کد سخا یک شناسه پنج رقمی است که هنگام مراجعه اولیه به دفاتر پلیس+۱۰ و ثبت اطلاعات مشمول در اختیار وی قرار می‌گیرد. اگر تاکنون کد سخا دریافت نکرده‌اید، می‌توانید با مراجعه حضوری به نزدیک‌ترین دفتر خدمات الکترونیک انتظامی (پلیس+۱۰) و ارائه مدارک هویتی، این کد را دریافت کنید.
- ورود به سامانه و تکمیل درخواست: پس از ثبت نام و دریافت کد سخا، به سامانه سخا (نشانی: sakha.epolice.ir) وارد شوید. نام کاربری شما کد ملی و رمز عبور همان کد سخا است. پس از ورود، از منوی مربوطه گزینه «درخواست صدور گذرنامه/خروج از کشور» را انتخاب کنید. در فرم الکترونیکی، اطلاعات شخصی و مشخصات سفر خود را تکمیل نمایید؛ از جمله کشور مقصد، تاریخ خروج و ورود مورد نظر، نوع سفر (سیاحتی، زیارتی، علمی و …) و دیگر جزئیات مورد نیاز.
- تایید وضعیت تحصیلی (ویژه دانشجویان): اگر نوع سفر را تحصیلی یا علمی انتخاب کرده‌اید و گزینه «دانشجو» را مشخص نمودید، درخواست شما به صورت سیستمی به کارتابل دانشگاه محل تحصیل‌تان ارسال می‌شود. دانشگاه وضعیت تحصیلی و اعتبار معافیت تحصیلی شما را بررسی می‌کند. در صورت تایید معافیت تحصیلی توسط دانشگاه، درخواست به مرحله بعد در سامانه نظام وظیفه عمومی منتقل می‌شود. در صورتی که دانشگاه درخواست را تایید نکند (برای مثال چنانچه وضعیت دانشجویی شما خاتمه یافته یا مدت معافیت تحصیلی‌تان سپری شده باشد)، پیام «رد درخواست توسط دانشگاه» در سامانه نمایش داده خواهد شد.
- پرداخت وثیقه تعیین‌شده: پس از تایید اولیه درخواست در سامانه وظیفه عمومی، سیستم از شما می‌خواهد اطلاعات حساب بانکی خود را وارد کنید. این حساب جهت بازگرداندن مبلغ وثیقه پس از بازگشت شما به کشور استفاده خواهد شد. پس از ثبت شماره حساب به نام خود مشمول، گزینه «پرداخت وثیقه» به صورت آنلاین فعال می‌شود. در این مرحله، باید مبلغ وثیقه مقرر برای نوع سفر خود را از طریق درگاه بانکی سامانه سخا پرداخت نمایید. (در ادامه مقاله، میزان وثیقه خروج از کشور برای انواع سفرها شرح داده شده است.)
- دریافت تاییدیه نهایی و صدور مجوز: پس از پرداخت موفق وثیقه خروج از کشور، سامانه یک کد رهگیری، شماره سریال پرداخت و شماره درخواست به شما نمایش می‌دهد. این اطلاعات را یادداشت یا ذخیره کنید. اکنون درخواست شما به طور خودکار برای بررسی نهایی به کارشناسان سازمان وظیفه عمومی ارسال می‌شود. معمولاً طی یک روز کاری، مجوز خروج از کشور شما صادر شده و اطلاعات آن به سامانه کشوری گذرنامه (پلیس مهاجرت و گذرنامه) منتقل می‌گردد. توصیه می‌شود حداقل یک تا دو هفته پیش از تاریخ سفر موردنظر، این فرآیند را تکمیل کنید تا صدور مجوز و گذرنامه با تاخیر مواجه نشود.
با طی مراحل فوق در سامانه سخا، عملاً مجوز لازم برای صدور گذرنامه دریافت می‌شود و شما می‌توانید با در دست داشتن سایر مدارک مورد نیاز (شناسنامه، کارت ملی، عکس جدید و فرم‌های مربوطه) برای تحویل گذرنامه به دفاتر پلیس+۱۰ مراجعه نمایید. توجه داشته باشید صدور گذرنامه فیزیکی همچنان نیازمند ارائه مدارک شناسایی و انجام مراحل اداری مربوط به اداره گذرنامه است، اما مهم‌ترین گام برای مشمولان، اخذ مجوز خروج از کشور از طریق سامانه سخا است که وضعیت نظام وظیفه شما را تعیین تکلیف می‌کند. همچنین از طریق اپلیکیشن سامانه سخا (اپلیکیشن «پلیس من») نیز می‌توانید فرآیند درخواست مجوز خروج و پیگیری آن را به صورت موبایلی انجام دهید.
بررسی آخرین وضعیت معافیت تحصیلی
معافیت تحصیلی یکی از انواع معافیت موقت از خدمت سربازی است که به دانش‌آموزان و دانشجویان در حال تحصیل تعلق می‌گیرد. این معافیت به فرد اجازه می‌دهد تا پایان دوره تحصیلی مشخصی، اعزام به خدمت سربازی را به تعویق بیندازد. هر مشمول دارای معافیت تحصیلی باید از آخرین وضعیت معافیت تحصیلی خود مطلع باشد تا بداند تا چه تاریخی می‌تواند به تحصیل ادامه دهد و چه زمانی باید وضعیت خدمتی خود را تعیین تکلیف کند.
برای بررسی آخرین وضعیت معافیت تحصیلی، راه‌های مختلفی وجود دارد. ساده‌ترین روش مراجعه به سامانه سخا و دریافت اطلاعات به‌روز وضعیت مشمولیت است. با ورود به سامانه سخا (از طریق سایت یا اپلیکیشن پلیس من) و انتخاب گزینه «استعلام وضعیت نظام وظیفه» یا بخش معافیت‌ها، می‌توانید مشاهده کنید که معافیت تحصیلی شما تا چه تاریخی اعتبار دارد. اطلاعاتی نظیر تاریخ شروع معافیت تحصیلی، تاریخ اتمام مهلت آن و مقطع تحصیلی مربوطه در سامانه درج شده است. به این ترتیب، دانشجو یا دانش‌آموز متوجه می‌شود که مثلاً تا پایان چه نیم‌سال یا سال تحصیلی دارای معافیت می‌باشد.
علاوه بر مراجعه به سامانه سخا، افراد می‌توانند با ارائه کارت ملی به دفاتر پلیس+۱۰ نیز از وضعیت معافیت تحصیلی خود مطلع شوند. با این حال، استفاده از خدمات آنلاین سامانه سخا آسان‌تر بوده و امکان دسترسی فوری به اطلاعات را فراهم می‌کند. اطلاع از آخرین وضعیت معافیت تحصیلی از این رو اهمیت دارد که اگر مهلت معافیت رو به پایان باشد، فرد باید پیش از انقضا برای تمدید آن (در صورت ادامه تحصیل در مقطع بالاتر) یا آماده‌شدن جهت اعزام به خدمت برنامه‌ریزی کند.
در صورت اتمام مهلت معافیت و عدم اقدام به موقع، مشمول وارد دوره غیبت شده و علاوه بر جریمه‌هایی نظیر اضافه خدمت، با ممنوعیت خروج از کشور نیز مواجه می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود مشمولان همواره از طریق سامانه سخا وضعیت معافیت تحصیلی خود را بررسی کرده و از تاریخ‌های مهم آن آگاه باشند. (برای استفاده از بخش استعلام نظام وظیفه در سامانه سخا لازم است قبلاً در سامانه ثبت نام کرده و حساب کاربری فعال داشته باشید.)
میزان وثیقه خروج از کشور برای مشمولان
وثیقه خروج از کشور
یکی از الزامات مهم برای صدور مجوز خروج از کشور مشمولان سربازی، سپردن مبلغی به عنوان وثیقه خروج از کشور است. این وثیقه در واقع جایگزینی برای کارت پایان خدمت به شمار می‌رود؛ بدین معنی که فرد مشمول که هنوز خدمت سربازی را به اتمام نرسانده است، جهت اطمینان دولت از بازگشت او به کشور، مبلغی را به‌صورت امانت نزد دولت (سازمان وظیفه عمومی) می‌سپارد. در صورتی که فرد در مهلت مقرر از سفر بازگردد، این مبلغ بطور کامل به او بازگردانده می‌شود؛ اما اگر از بازگشت در موعد مقرر خودداری کند یا تخلفی انجام دهد، وثیقه ضبط شده و عواقب قانونی برای وی در نظر گرفته خواهد شد.
میزان وثیقه خروج از کشور برای مشمولان در انواع سفرها متفاوت است و هر ساله توسط سازمان وظیفه عمومی اعلام می‌شود. در ادامه، مهم‌ترین مقاصد سفر و مبلغ وثیقه مربوط به هر کدام (بر اساس آخرین ارقام اعلام شده برای سال ۱۴۰۴) فهرست شده‌اند:
- سفر سیاحتی (تفریحی و گردشگری): وثیقه نقدی به مبلغ ۶۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال (معادل ۶۰ میلیون تومان). این مبلغ برای سفرهای گردشگری، بازدید از اقوام مقیم خارج و سایر سفرهای شخصی تعیین شده است.
- سفر زیارتی: وثیقه نقدی به مبلغ ۱۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال (معادل ۱۰ میلیون تومان). این وثیقه برای سفرهای زیارتی مانند حج تمتع یا زیارت عتبات عالیات (کشورهای عراق و سوریه) در نظر گرفته می‌شود.
- سفر علمی/تحصیلی: وثیقه نقدی به مبلغ ۸۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال (معادل ۸۰ میلیون تومان). مشمولانی که جهت ادامه تحصیل در خارج از کشور یا شرکت در کنفرانس‌ها و فرصت‌های مطالعاتی عازم می‌شوند، می‌بایست این مبلغ را به عنوان ضمانت بازگشت به میهن بسپارند.
همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، بیشترین مبلغ وثیقه خروج از کشور مربوط به سفرهای تحصیلی و علمی است. دلیل این امر طولانی‌تر بودن مدت این سفرها و اهمیت بازگشت مشمول پس از اتمام تحصیلات می‌باشد. در مقابل، برای سفرهای زیارتی که مدت زمان کوتاه‌تری دارند و از نظر فرهنگی نیز مورد تشویق قرار می‌گیرند، کمترین میزان وثیقه در نظر گرفته شده است. مبالغ فوق ممکن است هر سال متناسب با شرایط اقتصادی کشور و سیاست‌های سازمان وظیفه عمومی تغییر یابد.
شایان ذکر است در برخی موارد خاص، ممکن است شرط وثیقه به طور موقت برداشته شود. به عنوان مثال، طبق اعلام سازمان وظیفه عمومی، کلیه مشمولان غیرغایب (دانشجویان، دانش‌آموزان، طلاب و …) می‌توانند در ایام خاصی نظیر اربعین حسینی بدون نیاز به پرداخت وثیقه، از اول تا پایان ماه صفر درخواست مجوز خروج از کشور برای زیارت عتبات را در سامانه سخا ثبت کنند. این نوع تسهیلات موقت معمولاً جهت تشویق سفرهای زیارتی و شرکت در مراسم مذهبی فراهم می‌گردد.
نحوه پرداخت وثیقه و استرداد آن: همان‌طور که در بخش راهنمای دریافت گذرنامه بیان شد، پس از ثبت درخواست خروج در سامانه سخا و طی مراحل لازم، گزینه پرداخت اینترنتی وثیقه فعال می‌شود. مشمول مبلغ تعیین‌شده را از طریق درگاه آنلاین پرداخت کرده و درخواست خود را نهایی می‌کند. پس از بازگشت فرد به کشور در زمان مقرر، فرآیند آزادسازی وثیقه آغاز می‌شود. معمولاً مشمول باید شخصاً با در دست داشتن گذرنامه مهر شده (حاوی مهر ورود به کشور) به سازمان وظیفه عمومی یا دفاتر مربوطه مراجعه کند تا بررسی بازگشت به عمل آمده و دستور استرداد وثیقه صادر شود.
پس از تایید بازگشت، مبلغ وثیقه ظرف چند روز کاری (معمولاً ۴۸ ساعت تا یک هفته) به شماره حسابی که فرد در سامانه سخا ثبت کرده بود، واریز می‌گردد. اگر مشمول طبق مجوز صادره بازنگردد و مهلت تعیین‌شده را رعایت نکند، مبلغ وثیقه ضبط شده و علاوه بر آن ممکن است مشمول به مدت مشخصی (۶ ماه تا یک سال) از دریافت هرگونه مجوز خروج بعدی محروم شود و حتی با اضافه خدمت یا پیگرد قانونی مواجه گردد. سامانه سخا سفر مشمولان را تسهیل می‌کند.
جمع‌بندی
در این مقاله کوشش شد به صورت جامع و رسمی به معرفی و راهنمای سامانه سخا پرداخته شود. دیدیم که سامانه سخا پلیس چگونه بستری الکترونیکی و مطمئن برای انجام امور مرتبط با خروج از کشور و سربازی فراهم کرده است؛ از ثبت نام سامانه سخا و دریافت کد سخا گرفته تا درخواست گذرنامه، پیگیری وضعیت معافیت تحصیلی و پرداخت وثیقه خروج از کشور همگی به کمک این سامانه به سادگی قابل انجام هستند. با بهره‌گیری از خدمات غیرحضوری این سامانه، مشمولان و سایر متقاضیان می‌توانند در وقت و هزینه صرفه‌جویی کرده و با اطمینان بیشتری فرآیندهای اداری حساس مربوط به مهاجرت را طی کنند.